Ελληνική ιστορία και προϊστορία

Ελληνική ιστορία και προϊστορία
Ελληνική ιστορία και προϊστορία

Κυριακή 20 Αυγούστου 2017

Οι τελευταίοι Παλαιολόγοι : Η παρακμή και η πτώση της τελευταίας αυτοκρατορικής δυναστείας των μεσαιωνικών Ελλήνων (Μέρος Α')

Η Δυναστεία των Παλαιολόγων ήταν η τελευταία αυτοκρατορική οικογένεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Γενάρχης της ήταν ο Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος ο οποίος ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας το 1261, όταν ανακατέλαβε την Κωνσταντινούπολη και κατέλυσε την Λατινική Αυτοκρατορία η οποία είχε ιδρυθεί μετά την Δ' Σταυροφορία. Η Δυναστεία των Παλαιολόγων διήρκεσε μέχρι τις 29 Μαΐου 1453 και την άλωση της Κωνσταντινούπολης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με τελευταίο βυζαντινό αυτοκράτορα των Κωνσταντίνο ΙΑ' Παλαιολόγο.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ : Ο Θεόδωρος Β΄ Παλαιολόγος (1396 -1448) ήταν δεσπότης του Μυστρά (1407-1443). Ήταν γιος του αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου (1391-1425) και ανιψιός του προκατόχου του Θεοδώρου Α΄ Παλαιολόγου δεσπότη του Μωρέως (1383-1407). Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη περί το 1396. Μετά το θάνατο του θείου του Θεοδώρου Α' τον διαδέχτηκε στην ηγεμονία της Πελοποννήσου, λόγω όμως του νεαρού της ηλικίας του επιτροπευόταν από τον πρωτοστράτορα Μανουήλ Φραγκόπουλο. Μετά το 1418 ο Ιωάννης Παλαιολόγος ανεχώρησε και τη θέση του στο δεσποτάτο, ως συνεργάτης του Θεοδώρου Β', ανέλαβε ο νεότερος αδελφός Θωμάς Παλαιολόγος. Το 1422 ο Θεόδωρος Β' απέτυχε να αντιμετωπίσει την εισβολή των Τούρκων στην Πελοπόννησο. Αργότερα ασχολήθηκε με την απόσπαση εδαφών από τους Φράγκους. Αργότερα, μετά την κατάκτηση ολόκληρης της Πελοποννήσου από τον Κωνσταντίνο, αποφασίστηκε να διαιρεθεί το δεσποτάτο σε τρία μέρη και ο Θεόδωρος περιορίστηκε στο ⅓ με έδρα το Μυστρά. Το 1443 παραιτήθηκε από τις κτήσεις του με αντάλλαγμα κάποιες θέσεις στη Θράκη, με έδρα τη Σηλυβρία. Στα χρόνια της ηγεμονίας του ο Μυστράς γνώρισε μεγάλη πολιτιστική λάμψη, αναδεικνυόμενος σε ένα από τα λαμπρότερα κέντρα του Ελληνικού κόσμου· επί των ημερών του μάλιστα έδρασε στην περιοχή ο Γεώργιος Γεμιστός. Συχνά παρουσιάζεται ως προστάτης των γραμμάτων, αλλά ταυτόχρονα και ως ένας θρησκόληπτος και κυκλοθυμικός. Εν τέλει παρέμεινε πάντοτε στη σκιά των αδελφών του Ιωάννη Η', Κωνσταντίνου ΙΑ' και Θωμά.
ΙΩΑΝΝΗΣ Η' ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ : Ο Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος (1392 - 1448) ήταν Βυζαντινός Αυτοκράτορας που βασίλεψε από το 1425 μέχρι το θάνατό του το 1448 αν και συμμετείχε ενεργά στη διακυβέρνηση από το 1422, μετά από την επιδείνωση της υγείας του πατέρα του Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου. Ο Ιωάννης πραγματοποίησε από το 1424 διπλωματικές εκστρατείες στην Ουγγαρία και τη Βενετία, χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Το 1425 παρέδωσε οικειοθελώς τη Θεσσαλονίκη στους Βενετούς, ελπίζοντας ότι έτσι θα προστατεύσει την πόλη από τον επερχόμενο κίνδυνο. Την ύστατη ώρα οι Βενετοί την εγκατέλειψαν και ο Μουράτ Β΄ την κατέλαβε το 1430, με επακόλουθο σφαγές και λεηλασίες. Ο Ιωάννης δεν σταμάτησε ποτέ να αγωνίζεται για τη διοργάνωση νέας Σταυροφορίας, ενώ συνέχισε και τη σταθερή Παλαιολόγεια πολιτική ενίσχυσης του Μυστρά. Οι αποφάσεις του συμβουλίου της Φερράρας-Φλωρεντίας ήταν ουσιαστικά οι θέσεις της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, παρουσιασμένες σε ένα ενωτικό πλαίσιο υποταγής της Ανατολικής Εκκλησίας. Όπως θα ήταν αναμενόμενο, βάσει της προηγούμενης εμπειρίας από τέτοιες συμφωνίες σε υψηλό επίπεδο, ο λαός και ο ευρύτερος κλήρος δεν έκαναν ποτέ αποδεκτή τη συμφωνία, παρά την επίσημη υιοθέτησή της από τον Αυτοκράτορα. Συντετριμμένος ο Ιωάννης γρήγορα κατάλαβε ότι οι προσπάθειές του για ένωση ήταν μάταιες. Ο Ιωάννης βαθιά απογοητευμένος από την ύστατη ελπίδα του, πέθανε το 1448. Ο Ιωάννης δεν είχε ίσως την εμβέλεια ή την προσωπικότητα του πατέρα του, έκανε όμως κάθε ειλικρινή προσπάθεια. Υπό τις συνθήκες στις οποίες βρέθηκε, λίγα ήταν δυνατά. Το συμβούλιο της Φερράρας-Φλωρεντίας ήταν η μεγαλύτερη ελπίδα του, όμως ο Ελληνικός λαός ήταν αποφασισμένος να μην υποκύψει στον πάπα, ακόμα και αν το τίμημα ήταν η διαφαινόμενη τουρκική κατοχή.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ : Ο Κωνσταντῖνος ΙΑ' Δραγάσης Παλαιολόγος (1405-1453) ήταν ο τελευταίος βασιλεύων Βυζαντινός αυτοκράτορας, ως μέλος της δυναστείας των Παλαιολόγων, από το 1449 έως το θάνατό του κατά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453). Μετά το θάνατό του, έγινε θρυλική μορφή της ελληνικής λαϊκής παράδοσης ως ο "Μαρμαρωμένος Βασιλιάς" που θα ξυπνήσει και θα ανακτήσει την αυτοκρατορία και την Κωνσταντινούπολη από τους Οθωμανούς. Είναι εθνομάρτυρας και αποκαλείται συχνά και ανεπίσημα ως «εθνικός ήρωας», αν και δεν έχει ανακηρυχθεί άγιος από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Από το 1423 σημειώθηκαν κάποιες πρώτες κινήσεις τοποθέτησης του Κωνσταντίνου ως Δεσπότη στον Μυστρά. Τελικά τον Οκτώβριο του 1443 ανέλαβε δεσπότης του Μυστρά. Ως φιλενωτικός είχε και την εκτίμηση της Ρώμης. Αφιερώθηκε με ζήλο στη διοικητική και στρατιωτική αναδιοργάνωση του δεσποτάτου, με απώτερο σκοπό την ενίσχυση της άμυνας της Πελοποννήσου έναντι της τουρκικής απειλής. Οικοδόμησε τα τείχη του Εξαμιλίου στον Ισθμό της Πελοποννήσου και επέκτεινε το δεσποτάτο του κατακτώντας τη Βοιωτία και την Φωκίδα μέχρι την Θεσσαλία. Όμως ο σουλτάνος Μουράτ Β΄ οργάνωσε μια μεγάλη εκστρατεία εναντίον του. Κατέστρεψε το τείχος  φρούριο στο Εξαμίλιο, την Κόρινθο και την Πάτρα. Ο Κωνσταντίνος αναγκάστηκε να ζητήσει ειρήνη και να γίνει φόρου υποτελής στον Σουλτάνο. Η βασιλεία του διήρκεσε τέσσερα χρόνια, τέσσερις μήνες και εικοσιτέσερις ημέρες Μεταξύ των πρώτων ενεργειών του ήταν η δρομολόγηση ανακωχής με τους Τούρκους και ο προσεταιρισμός της ανθενωτικής παράταξης. Στους πρώτους μήνες της διακυβέρνησής του ζήτησε να αυξηθούν οι φόροι στα εισαγόμενα από τους Βενετούς προϊόντα κι εκείνοι αναζήτησαν σύμμαχο στον Μωάμεθ Β'. Ο τρόπος που θυσιάστηκε ο τελευταίος Αυτοκράτορας, καθώς και ότι δεν διασώθηκαν πληροφορίες για τις τελευταίες στιγμές του στο πεδίο της μάχης, αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για ποικίλους θρύλους με κυριότερο αυτόν του «μαρμαρωμένου βασιλιά» που περιμένει την στιγμή να ανακτήσει την Πόλη και την Αυτοκρατορία του. " Ετσι καθώς εστέκονταν ορθός μπροστά στην Πύλη κι άπαρτος μές στη λύπη του... Μακριά του κόσμου, που η ψυχή του γύρευε να λογαριάσει στο φάρδος Παραδείσου... Βαρύς ο κόσμος να τον ζήσεις, όμως για λίγη περηφάνια το άξιζε... Αναποδογυρισμένα στις χωματερές αλόγατα, σωρός τα χτίσματα μικρά μεγάλα, θρουβαλιασμός και σκόνης άναμμα μες στον αέρα! Πάντοτε με μια λέξη μες στα δόντια του άσπαστη κειτάμενος Αυτός ο τελευταίος Έλληνας!" (Οδυσσέας Ελύτης, Θάνατος και ανάστασις του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, Εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ, Αθήνα, 1971).
ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ : Ο Θεόφιλος Παλαιολόγος (πέθανε το 1453) ήταν ο ξάδελφος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου και διοικητής κατά την πτώση της Κωνσταντινούπολης. Γνωστός ως γραμματικός, ανθρωπιστής και μαθηματικός, πέθανε στην τελική μάχη μαζί με τον αυτοκράτορα. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος βλέποντας τους Τούρκους να εφορμούν από πίσω του, έχοντας καταλάβει ένα τμήμα των τειχών, είπε στους συμπολεμιστές του «όποιος θέλει και μπορεί να σώσει τον εαυτό του, ας το κάνει και όποιος είναι έτοιμος να αντικρύσει τον θάνατο ας με ακολουθήσει». Και τότε ο Κωνσταντίνος τσίγκλισε το άλογό του και επιτέθηκε κατά των εχθρών και με το σπαθί στο δεξί του χέρι γκρέμισε πλειάδα Τούρκων από τα τείχη. Πριν προλάβει να ολοκληρώσει την φράση του ο Κωνσταντίνος, ο Θεόφιλος με δάκρυα στα μάτια είπε «καλύτερα να πεθάνω παρά να ζήσω» και όρμησε σαν λιοντάρι εναντίον των τούρκων. Τον Θεόφιλο ακολούθησαν και καμια διακοσαριά άνδρες οι οποίοι μπόρεσαν να αποκρούσουν τους τούρκους δυο και τρεις φορές. Η πύλη του Αγίου Ρωμανού, όπως και όλο το μήκος των τειχών είχε μετατραπεί σε ένα απέραντο σφαγείο. Ο Θεόφιλος πάνω στο άλογό του πέρασε στην αθανασία πρώτος από τους μαχητές. Έπεσε από το άλογο με κρότο, καθώς οι Τούρκοι όρμησαν πάνω του τρυπώντας κάθε σπιθαμή του κορμιού του. Σε λίγο θα τον ακολουθούσε και ο ξάδερφος του, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Δραγάτσης Παλαιολόγος δεχόμενος ένα χτύπημα στο πρόσωπο και αποκεφαλίστηκε από έναν Οθωμανό από πίσω. Ήταν Τρίτη 29 Μαίου του 1453 στις 14:30 το μεσημέρι όταν καταλήφθηκε από τα βάρβαρα στίφη της Ασίας η Κωνσταντινούπολη."Ο τελευταίος χρόνος είν’ αυτός. Ο τελευταίος των Γραικών αυτοκρατόρων είν’ αυτός. Κι αλλοίμονον τι θλιβερά που ομιλούν πλησίον του. Εν τη απογνώσει του, εν τη οδύνη ο Κυρ Θεόφιλος Παλαιολόγος λέγει «Θέλω θανείν μάλλον ή ζην». Α Κυρ Θεόφιλε Παλαιολόγο πόσον καϋμό του γένους μας, και πόση εξάντλησι (πόσην απηύδησιν από αδικίες και κατατρεγμό) οι τραγικές σου πέντε λέξεις περιείχαν." (Θεοφιλος Παλαιολόγος, Κωνσταντίνος Π. Καβαφης).
ΘΩΜΑΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ : Ο Θωμάς Παλαιολόγος (1409 -1465) ήταν Βυζαντινός ηγεμόνας του Βυζαντίου, δεσπότης του Μυστρά και πρίγκιπας της Αχαΐας. Κατά τη διάρκεια της συγκυβέρνησης του Δεσποτάτου του Μωρέωςμε τους αδελφούς του, κατάφερε να εξασφαλίσει μέσω γάμου του με την Αικατερίνη, κόρη του Κεντυρίωνα Β΄ Ζαχαρία ότι το Πριγκιπάτου της Αχαΐας θα περνούσε στα χέρια του. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και μετά την επέλαση των Τούρκων στην Πελοπόννησο το 1458, κατέφυγε το 1460 στην Ιταλία, όπου και απεβίωσε το 1465. Ο Δημήτριος ήταν φιλότουρκος, ενώ ο Θωμάς ήταν φιλοδυτικός. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης και τον θάνατο του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ΄, ο Δημήτριος και ο Θωμάς αναγνώρισαν την κυριαρχία του Σουλτάνου επί πληρωμή ετησίου φόρου δώδεκα χιλιάδων δουκάτων. Το 1458 ο Μωάμεθ Β' προφασιζόμενος την καθυστέρηση στην πληρωμή των φόρων από το Θωμά Παλαιολόγο, εισέβαλε στην Πελοπόννησο και πολιόρκησε την Κόρινθο. Ο ο σουλτάνος θέλησε να διασπάσει τις δυνάμεις των δεσποτών ζητώντας σε γάμο την κόρη του Δημητρίου, ο οποίος είχε αρχίσει πλέον να δείχνει την προτίμησή του σε μια συνεννόηση με τούς Τούρκους, ενώ ο Θωμάς παρέμενε σταθερά φίλος της Δύσης. Ο σουλτάνος οργισμένος από την εχθρική στάση του Θωμά, αποφάσισε την οριστική προσάρτηση της Πελοποννήσου στην Αυτοκρατορία του. Ξεκινώντας λοιπόν με πολύ στρατό, έφθασε στη Κόρινθο τον Μάϊο του 1460, πέρασε έξω από το Άργος και κατευθύνθηκε στον Μυστρά, τον οποίο και κατέλαβε στις 29 Μαΐου, ύστερα από την προδοτική στάση του Δημητρίου, ο οποίος δεν προέβαλλε καμία αντίσταση. Μην έχοντας άλλη επιλογή, ο Θωμάς Παλαιολόγος επιβιβάστηκε σε πλοίο από την Πύλο και αφού άφησε την οικογένειά του στην Κέρκυρα, ταξίδεψε στη Ρώμη, όπου και ασπάσθηκε τον Καθολικισμό για να εξασφαλίσει πόρους ζωής και να ξεσηκώσει τούς δυνατούς της Ιταλίας εναντίον των Τούρκων. Ο Θωμάς Παλαιολόγος είχε πάρει μαζί του και την Τιμία Κάρα του Πρωτοκλήτου Αποστόλου Ανδρέου πού φυλασσόταν ως τότε στην Πάτρα. Την κηδεμονία των παιδιών του, του Ανδρέα, το Μανουήλ και τής Ζωής, ανέλαβε ο καρδινάλιος Βησσαρίων, που φρόντισε να ανατραφούν σύμφωνα με το Καθολικό δόγμα.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ :  Ο Δημήτριος Παλαιολόγος (1407 - 1470) ήταν Δεσπότης του Μυστρά, Λήμνου, Μεσημβρίας και Θάσου. Στον Μυστρά βασίλευσε το διάστημα 1428-1460. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης και τον θάνατο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, ο Δημήτριος και ο Θωμάς λιποψύχησαν και σκέφτηκαν να ζητήσουν άσυλο στην Ιταλία. Αναθάρρησαν όμως και άλλαξαν σκοπό. Σύμφωνα με το νόμο, ο μεγαλύτερος έπρεπε να διαδεχτεί τον Κωνσταντίνο στον αυτοκρατορικό θρόνο, αλλά ο νεώτερος δεν συναίνεσε, και έτσι μοίρασαν την φανταστική πλέον εξουσία, εξακολουθώντας την δικαιοδοσία τους στην Πελοπόννησο. Ο Δημήτριος και ο Θωμάς ήταν ισχυροί ανταγωνιστές και έτρεφαν μεγάλο μίσος ο ένας για τον άλλο. Ο Δημήτριος έτρεφε φιλίες με τους Τούρκους κατακτητές και γι' αυτό προσκάλεσε τον Τούρκο στρατηγό Τουραχάν της Θεσσαλίας για να συμμαχήσει μαζί του κατά του Θωμά, που ήταν Ενετόφιλος. Ως άρχοντας ήταν σκληρός και ταλαιπώρησε τους υπηκόους του με βαριά φορολογία. Όταν οι κάτοικοι της Πελοποννήσου εξεγέρθηκαν με αρχηγό τον Μιχαήλ Καντακουζηνό, ο Δημήτριος ξανά ζήτησε την βοήθεια του Τουραχάν, ο οποίος κατέβηκε με στρατό στην Πελοπόννησο. Ο Τουραχάν κατέπνιξε την επανάσταση και ελευθέρωσε τον πολιορκημένο Δημήτριο, αλλά και τον επίσης πολιορκημένο Θωμά που είχε οχυρωθεί στην Πάτρα. Για τις συνεχείς υπηρεσίες του προς τους Τούρκους κατακτητές έλαβε την εξουσία της Λήμνου, Ίμβρου, Θάσου και Σαμοθράκης. Έγινε καλόγερος στην Αδριανούπολη και έλαβε το όνομα Δαβίδ.
Πηγή: https://el.m.wikipedia.org/wiki/Θεόδωρος_Β΄_Παλαιολόγος
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Ιωάννης_Η΄_Παλαιολόγος
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Κωνσταντίνος_ΙΑ΄_Παλαιολόγος
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Άλωση_της_Κωνσταντινούπολης_(1453)
http://www.romiosini.org.gr/49106fde.el.aspx
http://www.romiosini.org.gr/115e66b4.el.aspx
http://www.mathimataistorias.gr/index.php/15-dynasteia-palaiologon/87-konstantinos-ia-palaiologos-1449-1453
http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/theofilos-palaiologos-enas-apo-tous-teleutaious-uperaspistes-ths-kwnstantin
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Theophilos_Palaiologos
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Δημήτριος_Παλαιολόγος
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Θωμάς_Παλαιολόγος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου